Πόσα και ποιά είναι τα δόντια μας;

Ίσως με μια πρώτη σκέψη κάποιος να σκεφτεί ότι η ανάρτηση αυτή δεν έχει κανένα νόημα. Καθημερινές κουβέντες όμως με φίλους ή με ασθενείς με οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχει μια σχετικά μεγάλη σύγχυση πάνω στο θέμα αυτό. Γενικά δεν γνωρίζουμε πόσα δόντια έχουμε και πως ονομάζονται αυτά. Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους….

Ο ενήλικας άνθρωπος έχει σε πλήρη φραγμό 32 δόντια (16 σε κάθε γνάθο). Αυτά χωρίζονται σε ομάδες. Ακολουθώντας μια πορεία από εμπρός, με αρχή τη μέση γραμμή του στόματος, προς τα πίσω έχουμε τις εξής ομάδες:

1. Η πρώτη ομάδα είναι οι τομείς (αλλιώς ονομάζονται και κοπτήρες). Στο σύνολό τους σε κάθε γνάθο είναι τέσσερεις. Δύο κεντρικοί, εκατέρωθεν της μέσης γραμμής και δύο πλάγιοι, ένας σε κάθε πλευρά στο πλάι του κεντρικού τομέα. Η χρησιμότητά τους είναι στον τεμαχισμό της τροφής, αφού με αυτά μπορούμε και δαγκώνουμε και κόβουμε την τροφή μας (εξ’ ου και η ονομασία τομείς – κοπτήρες)
2. Η επόμενη ομάδα προς τα πίσω είναι οι κυνόδοντες. Είναι δύο σε κάθε γνάθο, ένας αριστερά και ένας δεξιά. Δόντια με χαρακτηριστικό σχήμα, μυτερά πολλές φορές. Χρησιμεύουν για την διάσχιση της τροφής, σκοπός που εξυπηρετείται από το ιδιαίτερο σχήμα τους. Η ονομασία τους οφείλεται στο ιδιαίτερο σχήμα τους. Άλλωστε κάποιοι μπορεί να τα αναγνωρίσουν με το όνομα “ματόδοντο” ή “σκυλόδοντο”
3. Αμέσως προς τα πίσω είναι οι προγόμφιοι. Αυτοί είναι τέσσερεις σε κάθε γνάθο, δύο αριστερά και δύο δεξιά. Μορφολογικά μοιάζουν με μικρούς τραπεζίτες. Χρησιμεύουν στη μάσηση της τροφής. Η ονομασία τους προέρχεται από την σχετική τους θέση ως προς την επόμενη ομάδα δοντιών.
4. Τελευταίοι είναι οι γομφίοι ή αλλιώς τραπεζίτες. Δόντια που χρησιμοποιούνται κατεξοχήν για την μάσηση της τροφής. Εδώ έχω παρατηρήσει ότι υπάρχει και η μεγαλύτερη σύγχυση. Αυτοί είναι έξι σε κάθε γνάθο, τρεις αριστερά και τρεις δεξιά. Από μπροστά προς τα πίσω είναι ο πρώτος, ο δεύτερος και ο τρίτος γομφίος. Ο τρίτος γομφίος καλείται επίσης και φρονιμήτης ή σωφρονιστήρας.

Να τονίσουμε ότι σε όλους τους ανθρώπους δεν υπάρχουν πάντα όλα τα δόντια, καθώς πολύ συχνά υπάρχουν ελλείποντα δόντια. Ξεκινώντας από τους φρονιμίτες μπορεί να μην υπάρχουν στο στόμα γιατί μπορεί να είναι έγκλειστοι ή γιατί μπορεί να υπάρχει συγγενής έλλειψη, που είναι και αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο. Ελλείψεις μπορεί να εμφανίζονται και στους υπόλοιπους γομφίους, να λείπει δηλαδή και ο δεύτερος γομφίος, όμως αυτό είνα ακόμα πιο σπάνιο. Ελλείψεις στους προγομφίους εμφανίζονται και συνήθως συνοδεύονται από την παραμονή των νεογιλών (παιδικών γομφίων) στη θέση τους. Αναφορές στην διεθνή βιβλιογραφία για ελλείψεις κυνοδόντων είναι εξαιρετικά σπάνιες και συνήθως συναντώνται σε πληθυσμούς με Ασιατικά χαρακτηρηστικά, ενώ συχνές είναι οι ελλείψεις των πλαγίων τομέων. Τέλος εξαιρετικά σπάνια είναι η έλλειψη κεντρικού τομέα.

Και φυσικά εκτός από τις ελλείψεις υπάρχουν και τα υπεράριθμα δόντια. Συνήθως εμφανίζονται με την μορφή μεσόδοντων (υποπλαστικών δοντιών που εμφανίζονται στην περιοχή μεταξύ των δύο κεντρικών τομέων) ή παραγομφίων (μικρών γομφίων – νάνων  που εμφανίζονται είτε στην παρειακή επιφάνεια κάποιου γομφίου είτε στην περιοχή των φρονιμιτών. Πολλές φορές αυτά τα δόντια είναι έγκλειστα. Περιπτώσεις με δόντια πλήρους διάπλασης υπεράριθμα, έγκλειστα ή μη, είναι εξαιρετικά σπάνιες αλλά υπάρχουν αναφορές στη διεθνή βιβιογραφία.